Jaskinia Łokietka jest najbardziej popularną grotą wśród turystów. Jest ona jedną z najwyżej położonych jaskiń na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Usytuowana jest na północno-zachodnim stoku Góry Chełmowej. Wiodący do nie otwór mieści się na wysokości ok. 450 m n.p.m., 130 m nad dnem Doliny Prądnika. To największa jaskinia znajdująca się na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego, a także jedna z największych na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Jaskinia Łokietka powstała w wyniku rozpuszczenia i wypłukiwania materiału skalnego przez wody rzeki, która przepływała tu miliony lat temu. Dlatego można wnioskować, iż jest ona jedną z najstarszych jaskiń na terenie jury.

Łączna długość korytarzy wynosi ok. 270 m. Grota ta składa się z dwóch sal: Rycerskiej i Sypialni, niewielkiej sali zwanej Kuchnią oraz kilku korytarzy. Korytarz Główny, którego wstępna część otwarta jest rozpadliną wyzbytą stropu, kieruje do pierwszej sali, czyli Rycerskiej. Stąd w lewo odgałęzia się ślepy korytarz, natomiast w prawo, idąc w górę po schodach - wąski przesmyk o krętej formie, który prowadzi do niedużego pomieszczenia – Kuchni z małą wnęką Kominkiem po lewej stronie. Z Kuchni należy udać się drewnianymi schodami zmierzającymi w dół, do ostatniej przestronnej sali - Sypialni. W 1974 roku sala ta została połączona sztucznie utworzonym korytarzem o długości 8 m z salą Rycerską. Natomiast w 1987 roku w jaskini zainstalowano oświetlenie elektryczne, pierwotnie zwiedzano ją ze świecami. Rocznie przyciąga tu sfora turystów. Zwiedzający obserwują miejsca tradycyjnie wiążące się  z pobytem Władysława Łokietka, godny uwagi jest naciek przypominający kształtem orła ( formę tę uwieczniliśmy na zdjęciu widocznym w naszej galerii).

Temperatura wewnątrz jaskini jest stała i wynosi ok. 7, 5 o C, wilgotność powietrza ok. 90%.

W trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych w XIX wieku odnaleziono m. in. kości niedźwiedzia jaskiniowego.

Jaskinia Łokietka udostępniona jest dla turystów od 1 maja do 31 października w godzinach 9-19, jesienią do 18, później do 17. Jaskinię można zwiedzać tylko z upoważnionym przewodnikiem.

Legenda

Jak głosi jedna z legend, Władysław Łokietek, gdy jeszcze nie był królem, miał poważnego konkurenta o tron Polski –  króla czeskiego Wacława II. Na przełomie XIII i XIV wieku doszło między nimi do zbrojnej  konfrontacji. Wacław został królem, a Łokietka zażądał schwytać. Z obawy o konsekwencje Łokietek ukrył się w ojcowskiej jaskini. Stąd obserwował co się dzieje w Krakowie, by w odpowiednim momencie wystąpić zbrojnie. Okoliczna ludność dostarczała księciu żywność przez otwór u wejścia do jaskini, przez otwartą część korytarza wstępnego, aby nie naruszać pajęczyny, która zasłaniała wejście do jej wnętrza. Pajęczyna zmyliła ślad pościgu (dziś furtka wejściowa symbolizuje to zdarzenie). W salce Kuchnia książę miał sobie przygotowywać posiłki, spożywając je przy kamiennym stole w salce Rycerskiej, a sypiał ponoć w sali Sypialnej na kamiennym łożu.

W czasie gdy Władysław Łokietek został już królem, żona zdradzała go z pewnym Czechem. Dlatego chciała otruć męża, by móc kontynuować nieprawą miłość. Jednak wierna służąca ostrzegła króla o jej zamiarze. Król Władysław ponownie ukrył się w ojcowskiej jaskini, tylko tym razem aż na 12 lat. Wreszcie nadszedł czas zemsty. Syn Łokietka podczas polowania zabił kochanka matki. Król mógł spokojnie wrócić do domu. W Ojcowie wybudował potężną wieżę, w której zamurował niewierną żonę na resztę życia.